Áföll - ráðgjöf

Áfallaáætlun Brekkuskóla

Áfall  er atburður sem hefur afgerandi áhrif á tilfinningalegt jafnvægi einstaklings eða hóps. Áhrifin eru það mikil og valda svo miklu álagi að hefðbundnar aðferðir til að bregðast við ástandinu nægja ekki.

Áfallaráð
Við Brekkuskóla starfar áfallaráð sem skipað er  skólastjórum, skólahjúkrunarfræðingi og umsjónarkennara ef skjólstæðingur er nemandi.  Hlutverk áfallaráðs er gerð vinnuáætlunar um hvernig skuli bregðast við þegar áföll hafa orðið svo sem dauðsföll, slys, eða aðrir atburðir sem líklegir eru til að kalla fram áfallastreitu og/eða sorgarviðbrögð. Áætlunin felur í sér hvað skuli gera, í hvaða röð og hver sinni hvaða hlutverki. Áfallaráð getur kallað til sín utanaðkomandi aðstoð.

Dæmi um áföll sem kalla á slíka vinnuáætlun eru:
Slys/alvarleg veikindi nemenda/aðstandenda/starfsmanna í skóla/utan skóla.
Andlát starfsmanna/nemanda eða skyldmenna þessara aðila.
Skilnaður starfsfólks og aðstandenda nemenda.
Alvarlegt áreiti og /eða ofbeldi.
Óreglu og misnotkun lyfja í heimili nemenda.
Aðrir ógnvekjandi atburðir sem snerta hóp starfsmanna eða nemenda s.s. ef eldur kemur upp í húsnæði skólans, náttúruhamfarir eða stórslys. 

Starfssemi áfallaráðs getur tengst starfssemi nemendaverndarráðs og eineltisteymis þar sem þau eru öll skipuð skólastjórnendum Brekkuskóla. Skólastjóri fer með stjórn ráðsins og kallar það saman þegar þörf krefur en eigi sjaldnar en einu sinni á önn. Áfallaráð fer með verkstjórn þegar válegir atburðir gerast, kynnir sér skyndihjálp og sálræna skyndihjálp og miðlar þeirri þekkingu til annarra starfsmanna skólans.

Upplýsingar
Sá sem fyrstur fær upplýsingar um dauðsfall eða slys, kemur boðum til skólastjórnenda sem strax grípa til viðeigandi ráðstafana. Skólastjórnendur/umsjónarkennari eða hjúkrunarfræðingur hafa samband við nánustu aðstandendur hins látna/slasaða. Ef atburður er tilkynntur til allra starfsmanna sameiginlega þarf að kanna, ef kostur er, hvort einhverjir í hópnum eru nánir viðkomandi ef svo vill til þurfa þeir að fá fregnina einslega.

Viðbrögð við mismunandi áföllum
Allar aðgerðir skólans eru bornar undir viðkomandi aðstandendur til samþykkis og þeir hafðir með í ráðum frá upphafi

A.        Slys/alvarleg veikindi 
Kennurum og nemendum sé greint frá því ef einhver úr þeirra hópi hefur lent í alvarlegu slysi/veikindum og þarf að vera lengi fjarverandi af þeim sökum. Kennurum og samnemendum sé greint frá alvarlegu slysi/veikindum í fjölskyldu nemanda. Skal það gert í samráði við nemandann og fjölskyldu hans. Verði starfsmaður fyrir slysi á skólatíma hafa skólastjórnendur samband við aðstandendur. Skólastjórnendur gæti þess eins og mögulegt er, að enginn fari heim með rangar upplýsingar ef slys hefur orðið í skólanum/í skólaferð.

B.        Andlát nemanda utan skólans. 
Fengin er staðfesting á andláti og leitað réttra upplýsinga um aðdraganda þess. Talað er við skyldmenni og vini hins látna innan skólans áður en öðrum er tilkynnt um andlátið. Kennurum tilkynnt um andlátið eins fljótt og kostur er og einnig um aðdraganda þess. Foreldrum samnemenda tilkynnt um andlátið og í samráði við þá er nemendum sagt frá. Skólastjórnendur/kennari/aðrir fari heim til nemanda ef kostur er. Skólastjórnendur sendi samúðarkveðjur til fjölskyldu hins látna.

C.        Andlát starfsmanns utan skólans 
Fengin er staðfesting á andláti og leitað réttra upplýsinga um aðdraganda þess. Talað er við skyldmenni og vini hins látna innan skólans áður en öðrum er tilkynnt um andlátið. Starfsfólki skólans tilkynnt um andlátið eins fljótt og kostur er og réttar upplýsingar um tildrög þess. Foreldrum nemenda tilkynnt um andlátið og í samráði við þá er talað við nemendur. Skólastjórnendur sendi samúðarkveðjur til fjölskyldu hins látna og heimsæki ef kostur er.

D.        Andlát í skólanum 
Eigi andlát sér stað í skólanum þarf að hringja í 112. Mikilvægt er að aðstandendur fái réttar upplýsingar um málið. Sýni fjölmiðlar áhuga er skólastjóri eini tengiliður skólans við þá. Allir aðrir skulu vísa á hann varðandi upplýsingar. Að öðru leyti skal fylgja leiðbeiningum í köflum þar sem fjallað er um andlát starfsmanna og nemenda utan skólans.

E.        Andlát aðstandenda nemenda 
Látist foreldri eða annar náinn aðstandandi nemanda skal kennurum greint frá því og viðkomandi bekkjarfélögum tilkynnt það sérstaklega í samráði við þeirra foreldra. Þetta skal gert í samráði við nemandann og aðstandendur hans. Nemanda skal tryggð aðstoð innan skólans eftir því sem þörf krefur og stuðningur varðandi endurkomu í skólann.

F.         Líkamsárás í skólanum 
Þolanda/geranda verði boðin aðstoð eftir eðli atviksins. Ef margir verða vitni að atburðinum þarf að útskýra aðstöðu þolandans/gerandans fyrir hópnum.

Áframhaldandi stuðningur eftir áfallið 
Venjubundið skólastarf sefar óttann og kvíðann sem fylgir áföllum. Mikilvægt er að starfsmenn skólans séu eins eðlilegir og hlýlegir og þeim er unnt. Tillitssemi og virðing felst m.a. í því að staldra ekki of lengi við áföllin heldur halda áfram lífsgöngunni þó sorgin sé til staðar. Þeir einstaklingar og hópar sem áfallið hefur mest áhrif á þurfa að eiga aðgang að stuðningsaðilum innan skólans sem vinna með þeim úr áfallinu.  Mikilvægt er að kennarar gefi nemendum kost á að ræða atburðinn ef þeir kjósa það, en jafnframt að bjóða upp á einstaklingsviðtöl, t.d. hjá námsráðgjafa. Starfsmenn áfallaráðs hlúi að nemendum og starfsfólki eins og kostur er.    

Viðbrögð við bráðatilvikum í skólanum 
Kennari/starfsmaður:

• Sinnir þeim veika.
• Sendir eftir aðstoð. Mikilvægt er að hafa stjórnina á vettvangi og yfirgefa ekki þann veika nema brýna  nauðsyn beri til.
• Gætir þess að enginn yfirgefi vettvang í uppnámi.

Á skrifstofu er tekið við stjórninni í þessari röð: Skólastjórar, deildarstjórar, hjúkrunarfræðingur. 
Bækur um sorg, sorgarviðbrögð og dauðsfall á bókasafni Brekkuskóla:  

Alex, Marlee og Benny. 1984. Afi og ég tölum saman um dauðann. Bókaútgáfan Salt. 
Karl Sigurbjörnsson. 1995. Til þín sem átt um sárt að binda. Skálholtsútgáfan. 
Markham, Úrsúla. 1997. Sorgarviðbrögð, huggun í harmi. Vasaútgáfan. 
Rock, Lois. 2005. Að kveðja í síðasta sinn. Skálholtsútgáfan. 
Sigurður Pálsson. 1998. Börn og sorg. Skálholtsútgáfan. 
Sr. Bragi Skúlason. 1992. Von, bók um viðbrögð við missi. Hörpuútgáfan. 
Í möppu inni hjá skólahjúkrunarfræðingi eru einnig ljósrit af ýmsum greinum, t.d.: 
Ólöf Helga Þór. 1994. Sorgin í skólanum. Ný Menntamál, 12 (2), s. 14-18. 
Margrét Ólafsdóttir. 1995. Áföll í skóla. Glæður, 5 (2), s. 4-9.